We lezen
Numeri 25:10-30:1; Jeremia 1:1-2:3; Romeinen 11:2-32

De Heer zei tegen Mozes: 'Pinehas, de zoon van Eleazar, de zoon van de priester Aäron, heeft mijn toorn van de Israëlieten afgewend. Hij was net zo ijverig [kanah] als ik voor mijn eer onder hen, zodat ik in mijn ijver [kinah] geen einde aan hen heb gemaakt. Zeg hem daarom dat ik mijn vredesverbond met hem sluit. (Numeri 25:10-11)

Inleiding
In de parasha van deze week, Pinchas staat het volk Israël op een kantelpunt. Bileam had vergeefs geprobeerd Israël te vervloeken, maar via een sluwe omweg slaagde hij er toch in om hun ondergang teweeg te brengen. Hij gaf koning Balak het fatale advies om Israël te verleiden tot afgoderij en seksuele zonden (vgl. Numeri 31:16). En het werkte. Velen lieten zich meeslepen door de aantrekkingskracht van de vrouwen van Moab en Midian en begonnen de afgoden van Baäl te aanbidden. Dit leidde tot Gods toorn en een verwoestende plaag die 24.000 mensen het leven kostte.

Pinchas: een daad van heilige verontwaardiging

Temidden van deze chaos staat één man op: Pinchas, de kleinzoon van Aäron. Terwijl het volk in rouw bijeen is bij de tent van ontmoeting, treedt een Israëlitische man, Zimri, openlijk op met een Midianitische vrouw, Kozbi. Voor de ogen van Mozes en de oudsten haalt hij haar zijn tent in – een provocatie en verachting van Gods geboden. Pinchas handelt direct. Hij neemt een speer, volgt hen, en doorboort hen beiden in één daad. De plaag stopt op dat moment.

Op het eerste gezicht lijkt deze actie bruut. Maar God Zelf zegt dat Pinchas door zijn ijver Zijn toorn heeft gekeerd: “Hij was net zo ijverig als Ik voor Mijn eer onder hen… Daarom sluit Ik Mijn vredesverbond met hem” (Numeri 25:11–13). Pinchas krijgt een eeuwig priesterschap. In Psalm 106 wordt dit bevestigd: “Dit werd hem toegerekend als gerechtigheid, tot in alle geslachten.”

Wat betekent heilige ijver vandaag?

Het Hebreeuwse woord kanah betekent ijver, maar ook jaloersheid of vurige toewijding. God wordt zelf een “jaloerse God” genoemd (Exodus 20:5; 34:14). Dit is geen menselijke afgunst, maar een heilige liefde die exclusiviteit vraagt. Zoals een man zijn vrouw niet wil delen, zo verdraagt God geen geestelijke overspel. Afgoderij is in Gods ogen ontrouw.

Pinchas liet zien dat ware toewijding niet passief is. Heilige ijver durft op te staan wanneer Gods naam wordt ontheiligd. Het vraagt om geestelijk onderscheid: wanneer moeten we zwijgen en wanneer spreekt de waarheid door daden?

Ook Jezus toonde deze ijver. Toen Hij de tempel reinigde van geldwisselaars, herinnerden Zijn discipelen zich Psalm 69:10: “De ijver voor Uw huis heeft Mij verteerd” (Johannes 2:17). IJver in Gods ogen is dus geen fanatisme, maar gepassioneerde trouw aan Zijn heiligheid.

De valkuil van ijver zonder inzicht

Maar de Bijbel waarschuwt ook. Paulus spreekt in Romeinen 10:2 over zijn volksgenoten: “Ik getuig van hen dat zij ijver voor God hebben, maar zonder kennis.” Voordat hij tot geloof kwam, vervolgde Paulus de volgelingen van Jezus met diezelfde ijver. Heilige passie zonder de leiding van de Heilige Geest kan vernietigend worden. IJver moet altijd verbonden zijn met waarheid, liefde en gehoorzaamheid.

Een nieuwe leider: Mozes draagt over aan Jozua

In dezelfde parasha maakt God aan Mozes bekend dat hij het Beloofde Land niet zal binnengaan. Een pijnlijke boodschap na jaren van leidinggeven, opoffering en gehoorzaamheid. Mozes richt zijn blik echter niet op zichzelf, maar op het volk. Hij bidt tot God dat er een nieuwe herder zal opstaan voor het volk Israël: “Opdat de gemeenschap van de HEERE niet zal zijn als schapen die geen herder hebben” (Numeri 27:17).

God kiest Jozua, de zoon van Nun. Een man “in wie de Geest is” (vers 18), die al jaren als Mozes’ trouwe dienaar had gediend. Jozua had geloof getoond bij de verspieding van het land en zich onderscheiden als loyaal en moedig. Mozes legt hem plechtig de handen op – een handeling van overdracht, erkenning en bevestiging. In het Hebreeuws heet dit smichah, verwant aan het woord voor autoriteit: samchut.

Hier zien we een belangrijk principe: leiderschap is niet iets dat iemand zich toe-eigent, maar iets dat door God wordt gegeven en door anderen wordt bevestigd. Ware leiders zijn dienaren – geen heersers.

Wat is goed leiderschap volgens de Schrift?

In 1 Petrus 5:2-3 lezen we: “Wees herders van de kudde van God die aan uw zorg is toevertrouwd, niet uit dwang, maar vrijwillig; niet uit winstbejag, maar uit toewijding. Niet als heersers, maar als voorbeelden voor de kudde.” Dat is precies wat we zien bij Mozes, Jozua en Pinchas: dienstbaarheid, ijver en integriteit.

Daartegenover stonden leiders zoals Korach en de tien verspieders, die het volk meesleurden in rebellie en angst. Zij handelden vanuit trots, jaloezie en ongeloof. Dat bracht verdeeldheid en oordeel.

Goede leiders brengen leven. Ze wijzen de weg, beschermen de kudde, en stellen Gods eer boven hun eigen belangen.

Leiderschap vandaag – een geestelijke oproep

Ook nu hebben we geestelijke leiders nodig die niet gericht zijn op invloed of imago, maar op waarheid en genade. Leiderschap vraagt geen perfecte mensen, maar gehoorzame harten. Zoals Mozes zich klein wist voor God, en Jozua luisterde naar Zijn stem, zo roept God ook vandaag mensen op om te dienen – in de Gemeente, in het gezin, op de werkvloer.

Tegelijk is de les van deze parasha ook persoonlijk: elk van ons is geroepen tot geestelijke verantwoordelijkheid. Ieder van ons wordt uitgedaagd om te leven met een ijver zoals Pinchas – niet als wraakzucht of religieuze drift, maar als een diepe toewijding aan Gods eer in een wereld die Hem steeds minder erkent.

Slotgedachte: Wat blijft, is gehoorzaamheid

Het verschil tussen Bileam en Pinchas is scherp. Bileam kende Gods stem, had geestelijke gaven, maar diende zichzelf. Pinchas handelde niet uit eigenbelang, maar uit eerbied voor God. Hetzelfde gold voor Mozes en Jozua.

Het leert ons: geestelijke kracht zonder karakter leidt tot ondergang. Maar eenvoudige gehoorzaamheid, bezield door liefde voor God, brengt zegen – voor jezelf én voor anderen.

Mogen wij net als Pinchas en Jozua mensen zijn die Gods eer zoeken, die niet zwijgen wanneer waarheid op het spel staat, en die leiderschap verstaan als dienst in Zijn naam. Dan zal ook over ons worden gezegd: “Het werd hem toegerekend als gerechtigheid, voor eeuwig.”

De verdieping
Wil je meer weten over geestelijk leiderschap, klik dan hier.