Groeien als de palmboom
De Naardense vertaling van Psalm 92 vers 13  luidt als volgt:
Een rechtvaardige zal groeien
als de palmboom, ✡
als een ceder op de Libanon gedijen;

Psalm 92 wordt door de gelovige Jood op sabbat gelezen, omdat er bovenaan staat: "een lied voor de sabbatdag". Het is de enige psalm in de hele Bijbel waar dat er zo duidelijk bij staat. Daarom is deze psalm speciaal en heel passend om op de rustdag te gebruiken.

Vandaag wil ik samen met u stilstaan bij vers 13 van Psalm 92. Afgelopen week raakte ik namelijk geïnspireerd toen we diezelfde psalm lazen, tijdens de dienst met Kirsten, waar we nadachten over het thema ‘vrucht dragen’. Daarom wil ik daar vandaag op voortborduren, en met u kijken naar de woorden: De rechtvaardige zal groeien – of bloeien – als een palmboom. We lezen dat vaak zonder erbij stil te staan. Maar wat betekenen die woorden nu echt? Hebt u er ooit bij stilgestaan hoe een palmboom groeit of bloeit?

Even vooraf: Psalm 92 is waarschijnlijk geschreven door koning David. Het is een loflied vol rust, bezinning en aanbidding. Deze sabbatspsalm spreekt over Gods goedheid in de morgen en Zijn trouw in de nacht zoals we lezen in vers 3: Goed is het
de Ene te danken, in de ochtend te melden uw vriendschap, uw trouw
in de nachten,-

Tussen de woorden over Gods daden en oordelen komt een beeld naar voren dat je raakt: De rechtvaardige zal groeien als een palmboom, opschieten als een ceder… ook als zij oud zijn, dragen zij nog vrucht. Of zoals de Naardense vertaling zegt: Nog in grijsheid lopen zij uit, groen en vol frisheid.

Dat is mooi en geeft ook troost. Zelfs als het leven stiller of zwaarder wordt, als alles om je heen lijkt te vervagen, dan kan er tóch iets nieuws groeien. Niet ondanks de ouderdom, maar juist in de ouderdom. In liefde, blijdschap, vrede, geduld, vriendelijkheid, goedheid, geloof, zachtmoedigheid en zelfbeheersing De wortels reiken dan dieper dan ooit tevoren.

Grijsheid staat hier niet alleen voor ouderdom, maar ook voor seizoenen van dorheid, van wachten, van verlies of geestelijke stilte. En toch, zegt dit beeld: daarbinnen zit levenskracht. Heb je dat ook wel eens ervaren, dat wanneer het leven moeilijk of zwaar wordt de Heere God dichterbij je is dan ooit? Niet omdat wij dat zelf zo goed in ons hebben, maar omdat de levensstroom van God doorgaat, zelfs onder het oppervlak. Zoals een oude boom die nog bloeit na de winter, niet om zijn frisheid van zichzelf, maar omdat hij geworteld is aan het water. Misschien voel je je vandaag grijs – moe, leeg, afgedankt of stil. Maar dan mag je weten: juist daar, in die toestand, wil God iets nieuws laten opkomen. Dat is pure genade, vrucht van Gods Geest. Een gave van Hem die alles vernieuwt – zelfs wat oud is, zelfs wat verdord lijkt. Wie met Hem verbonden blijft, zal vrucht dragen, ook in grijsheid. En misschien juist dan.

De sabbat is ook een teken van vruchtbaarheid en trouw. Het is een dag van rust en toewijding, een herinnering aan Gods voltooide schepping. In die rust klinkt Psalm 92, die Gods werk bezingt en het verschil laat zien tussen het snel verwelkende gras – beeld van de goddelozen – en de palmboom, die langzaam groeit, diep wortelt en zelfs op hoge leeftijd vrucht draagt.

Dat past precies bij de geest van de sabbat: rusten in wat God doet, niet in wat wij zelf proberen te bereiken. De palmboom groeit in alle rust, stap voor stap.

De palmboom is ook een prachtig geestelijk beeld. Hij groeit in droge, dorre gebieden, maar blijft leven doordat zijn wortels diep reiken naar verborgen waterbronnen. Die wortels kunnen wel 6 tot 15 meter diep gaan, en wel 25 meter breed uítwaaieren op zoek naar water dat aan de oppervlakte niet te zien is.

Het is een beeld voor ons geloofsleven: ook wij kunnen staande blijven en vrucht dragen als we geworteld zijn in het diepe, levende water van Gods aanwezigheid. De gelovige leeft niet van oppervlakkige dingen, maar put kracht uit wat verborgen is – uit God Zelf, het Levende Water Net als de palmboom niet afhankelijk is van regen, leeft de rechtvaardige niet van uiterlijke omstandigheden, maar van Gods trouwe zorg, die vaak onzichtbaar is.

Uniek aan de palm is dat zij groeit vanuit de kern. Ze groeit niet uit de bast, het uiterlijk van de boom maar van binnenuit, het innerlijk. Zo is ook de geestelijke groei: geen uiterlijk vertoon, maar vernieuwing van het hart door de Geest. Paulus schrijft: “De innerlijke mens wordt van dag tot dag vernieuwd.” (2 Kor. 4:16)

Bovendien groeit de palm recht omhoog, gericht op het licht. Een beeld van geestelijke integriteit: een leven dat zich richt op Gods heerlijkheid. Niet gebogen door lasten, maar oprijzend naar de hemel.

Vrucht dragen op Gods tijd

De dadelpalm draagt pas na jaren vrucht, maar dan overvloedig.
Wanneer begint de dadelpalm vruchten te dragen? Meestal begint een dadelpalm na 4 tot 8 jaar vrucht te dragen. Pas na ongeveer 7 tot 10 jaar bereikt hij zijn volle productiecapaciteit. Een volwassen dadelpalm kan wel tot 60.000 dadels per boomper jaar voortbrengen. Dit is een enorme opbrengst. Het is een prachtig beeld van hoe lange voorbereiding en geduld kan leiden tot overvloedige zegen. Ik moet ineens denken aan dat oude lied en u kent het denk ik wel:

1 Er komen stroomen van zegen.
Dat heeft Gods Woord ons beloofd;
Stroomen, verkwikkend als regen,
Vloeien tot elk die gelooft.

Stroomen, van zegen,
Komen als plasregens neêr.
Nu vallen drupp’len reeds neder,
Zend ons die stroomen, o Heer.

2 Er komen stroomen van zegen,
Heerlijk, verkwikkend zal ’t zijn:
Op de valleien en bergen
Zal er nieuw leven dan zijn.

3 Er komen stroomen van zegen,
Zend ons de heilstroom nu neêr!
Geef ons die grote verkwikking;
Geef z’ ons voortdurend, o Heer.

Het laat zien dat wie diep geworteld is, na verloop van tijd overvloedig vrucht zal dragen. Paulus zegt het zo in Kolossenzen 2:6-7
“Zoals u dan Christus Jezus, de Heere, aangenomen hebt, wandel in Hem, geworteld en opgebouwd in Hem, en bevestigd in het geloof, zoals u onderwezen bent, en wees daarin overvloedig met dankzegging.” De gelovige wordt hier opgeroepen om niet oppervlakkig, maar diep geworteld in Christus te leven – wat leidt tot stabiliteit en groei.

Leeftijd van palmbomen
Dadelpalm kan gemiddeld 50 tot 100 jaar oud worden. Sommige palmbomen in optimale omstandigheden kunnen zelfs tot 200 jaar of langer leven. De vruchtproductie kan voortduren tot ongeveer 60 jaar of meer, afhankelijk van verzorging en omstandigheden. Na deze periode neemt de vruchtproductie vaak geleidelijk af.

Deze lange levensduur en langdurige vruchtbaarheid maken de palm symbool voor standvastigheid, doorzettingsvermogen en voortdurende zegen — ook op oudere leeftijd nog vrucht dragen, zoals in Psalm 92 beschreven. Nog in grijsheid lopen zij uit, worden groen en fris.

Overigens wordt de Dadelpalm in de reguliere wereld ook wel de Levensboom genoemd...Nabij Massada zijn pitten gevonden van ca. 2000 jaar oud, die nog levenskracht bezaten! Enkele bleken in staat nog tot een gezonde palmboom uit te groeien! De associatie van de palmboom met de boom des levens is zo gek nog niet!

Symboliek van de dadel en de pit
De dadel is een teken van overvloed en zegen in woestijnachtige, barre gebieden. Waar bijna niets groeit, brengt de palmboom overvloedige vruchten voort. De pit in de dadel is de bron van nieuw leven. Het nieuwe leven dat God in de gelovige gelegd heeft. Uit deze ogenschijnlijk kleine harde kern kan een nieuwe boom groeien die zelf weer vrucht draagt. Dit is een krachtig beeld van hoop en vernieuwing: uit kleine, bescheiden oorsprong kan groot leven voortkomen.

Veerkracht en bescherming
De pit, Gods Geest die in de gelovige geplant is robuust en beschermt het zaad tegen uitdroging en beschadiging, wat essentieel is in de woestijn waar water schaars is. Symbolisch kan dit staan voor het beschermende karakter van Gods Woord en Zijn Geest die ons bewaren en vernieuwen, zelfs in moeilijke omstandigheden.

Dit wijst op geestelijke rijping: de vruchten van de Geest komen op Gods tijd, door volharding. Psalm 92 verzekert dat de gelovige zelfs in ouderdom vrucht draagt – fris en groen blijft. Bij de Heere God is niemand ‘afgeschreven’; vruchtbaarheid is niet gebonden aan leeftijd, maar aan verbondenheid met God.

Het profetische contrast met gras of onkruid

Psalm 92 stelt de palmboom tegenover het gras: de goddeloze bloeit snel maar vergaat. We lazen in vers 8: Al groeien bozen als onkruid en bloeien alle volvoerders van onheil, het is voor hun verdelging, immer en altijd! Maar de rechtvaardige groeit traag maar duurzaam. In een cultuur van snelheid is dit een profetisch appel: kies voor diepgang, niet ijdelheid, zinloosheid en vluchtigheid. Bouw je leven op God, niet op succes.

De palmboom in Psalm 92 is niet zomaar een mooi plaatje uit de natuur, het is een geestelijke belofte. Wie met zijn leven stevig geworteld is in God, zal niet uitdrogen, maar tot bloei komen, groeien en vrucht dragen. Niet snel of opvallend, maar diep van binnen, trouw en vol leven.

Zoals de sabbat elke week een moment van rust geeft waarin God in ons kan werken, zo groeit ook het leven van iemand die op Hem vertrouwt: stevig geworteld, gericht op Zijn licht, en vastgehouden door Zijn genade. Want er staat: “De rechtvaardige zal groeien als een palmboom.”

De gelijkenis van de palmboom

En het geschiedde, toen Hij op weg was naar Jeruzalem, dat Hij door de woestijn van Judea trok. En een grote menigte volgde Hem. En Hij begon hun onderwijs te geven, en sprak tot hen in gelijkenissen, zittend op een heuvel in de woestijn.

En Jezus sprak tot de schare:
„Luistert en sla acht op de palmboom te midden van de dorre struiken. Zie, hij is groot en recht, en zijn wortelen reiken diep in de aarde, tot waar het water verborgen ligt – onzichtbaar voor het oog.

Hij staat in een droog land, waar geen regen valt, en toch blijft hij groen en vruchtbaar. Niet als het gras, dat snel opschiet en even snel verdort, maar levend van water dat niemand ziet.”

Hij wees op de vruchten, hoog in de top van de boom – dadels, zoet en glanzend, voedzaam en begeerlijk voor wie er van eet.

„Weet dit,” sprak Hij, „deze vrucht komt niet zomaar. De palmboom wacht jaren, groeit langzaam, zonder haast, vertrouwend op het water diep onder de aarde.
De vrucht is meer dan voedsel – zij is een gave van geduld en trouw. Ook als de boom oud is, draagt hij nog vrucht.”

Toen bukte Jezus en nam een handvol gras, nog vochtig van de dauw. Hij liet het los en sprak: „Zie op dit gras – hoe snel het groeit, hoe fris het lijkt in het zonlicht. Maar zijn leven is kort. De wind slaat het neer, de zon verdort het, en het vergaat.”

En Hij zei: „Wie oren heeft om te horen, die hore.”

Toen Hij alleen was met de twaalf en enkele anderen, vroegen zij Hem naar de gelijkenis. En Hij zei:
„Het is u gegeven het geheimenis van het Koninkrijk te kennen. Begrijpt u deze gelijkenis niet? Hoe zult u dan de andere verstaan?

De palmboom ziet op de rechtvaardige – hij die zijn kracht niet zoekt in het vluchtige, maar in het verborgene, in God.Wees dan als de palmboom: geworteld in Mij, geduldig in het wachten, gericht op Mijn licht, vrucht dragend door kracht van Boven.

Stel uw hoop niet op wat voorbijgaat, maar leef in de rust van de sabbat – vertrouwend op de eeuwige bron. Gelijk de palm zijn wortels diep slaat, zo moet ook gij uw leven stellen in Mijn trouw die nooit faalt. En zoals de Palmboom groeit, gericht op wat boven is, zo richt ook uw hart op Mijn Vader in de hemelen, en niet op de ijdelheid van deze wereld.

Want wie op de wereld vertrouwt, is als gras – snel opgegroeid, maar snel verdord.

De zoete vruchten van de palmboom zijn als de werken der gerechtigheid. Want aan hun vruchten zult u hen kennen. Men plukt geen dadels van doornstruiken, noch vijgen van distels. Iedere goede boom brengt goede vruchten voort; een slechte boom kan dat niet.

De vrucht van de Geest is echter: liefde, blijdschap, vrede, geduld, vriendelijkheid, goedheid, geloof, zachtmoedigheid en zelfbeheersing.

Zie de sabbat – de dag van rust. Geen dag van zwoegen, maar van stille overgave aan de trouw van Mijn Vader.

Leef als de palmboom: diep geworteld, rijk aan vrucht, en vol vrede.”

En zij die het hoorden, zwegen. En zij namen het woord in hun hart, als zaad dat diep valt in de aarde, wachtend op de tijd om vrucht te dragen.